Knowhow: De rotor, altijd in beweging

Een automatisch uurwerk is nergens zonder de rotor. Het halfronde schijfje is essentieel om het uurwerk in beweging te houden zodat het horloge 24/7 de juiste tijd aangeeft. Maar wat doet de rotor eigenlijk precies?

De liefhebber van het automatische uurwerk kan er vaak echt van genieten om te zien hoe de rotor voortdurend in beweging is. Door een glazen kastbodem is het ook inderdaad een fascinerend staaltje techniek dat de aandacht verdient. Zonder rotor valt het uurwerk stil, zo belangrijk is dit uurwerkonderdeel.

De rotor is een essentieel onderdeel van automatische horloges die zichzelf opwinden door beweging. In plaats van dat je het horloge handmatig moet opwinden, maakt de rotor gebruik van de beweging van de pols. Wanneer je de pols beweegt, zwaait de rotor heen en weer dankzij de zwaartekracht. Deze draaibeweging wordt via een tandwielsysteem doorgegeven aan de opwindveer. Dit proces windt de veer op, wat de energie levert om de wijzers te laten bewegen.

De rotor is doorgaans een halvemaanvormig gewicht dat vrij kan draaien in het horloge. De rotor is meestal gemaakt van een zwaar materiaal zoals staal of goud om voldoende momentum te genereren. Hoe zwaarder de rotor, hoe efficiënter de beweging kan worden omgezet in energie. Hij kan in één richting of in beide richtingen draaien, afhankelijk van het ontwerp van het uurwerk. Moderne automatische horloges hebben vaak tweerichtingssystemen, waarbij de rotor in beide richtingen energie kan genereren.

De rotor heeft verschillende voordelen:

• Gemak: Doordat de rotor energie genereert door de bewegingen van de drager, is het niet nodig om het horloge handmatig op te winden.
• Continuïteit: Zolang het horloge regelmatig wordt gedragen, blijft het horloge automatisch opgewonden en accuraat lopen.
• Duurzaamheid: Automatische horloges met een rotor kunnen, mits goed onderhouden, tientallen jaren meegaan zonder dat er handmatige opwinding nodig is.

Nadelen zijn er niet, maar het moet wel gezegd worden dat hoewel de rotor een handige uitvinding is, deze ook onderhoud vereist. Door jarenlange beweging kan de rotor slijten of losraken. Daarom is het belangrijk om automatische horloges periodiek te laten controleren door een horlogemaker.

De meeste rotors hebben een traditionele halvemaanvorm. Dat heeft tot gevolg dat we door een glazen kastbodem weliswaar de rotor in beweging kunnen zien, maar dat de rotor tegelijkertijd het halve uurwerk aan het zicht onttrekt. Dat kan jammer zijn, maar er zijn alternatieven.

Een opvallend alternatief is de perifere rotor waar Carl F. Bucherer bekend om staat. De perifere rotor is een innovatief type rotor die langs de buitenrand van het uurwerk draait, in plaats van rond het midden te bewegen. Dit ontwerp heeft als voordeel dat het uurwerk dun blijft, waardoor een slanker horloge tot de mogelijkheden behoort. Daarnaast biedt een perifere rotor een ongestoord zicht op het binnenwerk van het horloge omdat de rotor aan de rand is geplaatst.